ਪਰਚਿਆਵ

ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਨਸ਼ੇ ਦੀ ਲਤ ਸਿਰਫ਼ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਪੂਰੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਚਾਹੇ ਗੱਲ ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਹੋਵੇ, ਸਿਗਰਟ ਦੀ, ਗੋਲੀਆਂ ਦੀ ਜਾਂ ਨਸ਼ੀਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ – ਨਸ਼ਾ ਧੀਰੇ-ਧੀਰੇ ਦਿਮਾਗ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਹਾਵਤ ਹੈ “ਘਰ ਦੇ ਲੋਕ ਸੋਚ ਬਦਲਣ ਤਾਂ ਬਾਹਰ ਦੇ ਰਸਤੇ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ”।
ਨਸ਼ਾ ਛੱਡਣਾ ਸਿਰਫ਼ ਦਵਾਈਆਂ ਜਾਂ ਥੈਰਪੀ ਦਾ ਮਾਮਲਾ ਨਹੀਂ, ਇਸ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਸਹਿਯੋਗ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ।

ਇਸ ਬਲੌਗ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਸਮਝਾਂਗੇ ਕਿ ਨਸ਼ਾ ਮੁਕਤੀ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਇਲਾਜ ਦੌਰਾਨ ਅਤੇ ਰਿਹੈਬ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਸਹਿਯੋਗ ਕਿਉਂ ਜਰੂਰੀ ਹੈ, ਕਿਵੇਂ ਪਰਿਵਾਰ ਮੋਟੀਵੇਸ਼ਨ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਹੜੀਆਂ ਗਲਤੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਨਸ਼ਾ ਆਖਿਰਕਾਰ ਹੁੰਦਾ ਕੀ ਹੈ?

ਨਸ਼ਾ ਇਕ ਸ਼ਾਰੀਰਕ ਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਲਤ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਇਲਾਜ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ, ਇਹ ਦਿਮਾਗ ਦੀ ਸੋਚ ਅਤੇ ਆਦਤਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲ ਕੇ ਹੀ ਠੀਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਨਸ਼ਾ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ:

  • ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਡੋਪਾਮਾਈਨ ਨਾਂਕ ਰਸਾਇਣ ਵੱਧ ਜਾਦਾ ਰਿਹਾਂਦਾ ਹੈ।

  • ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਦਿਮਾਗ ਨਾਰਮਲ ਫੀਲ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਉਸ ਨਸ਼ੇ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।

  • ਉਸ ਵੇਲੇ ਮਨੁੱਖ ਚਾਹ ਕੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਛੱਡ ਸਕਦਾ।

ਇਸ ਲਈ ਜੋ ਵੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ “ਜੀ ਬਸ ਹਿੰਮਤ ਨਾਲ ਛੱਡ ਦਿਆਂਗੇ” — ਉਹ ਗਲਤ ਹੈ।
ਹਿੰਮਤ + ਇਲਾਜ + ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਸਾਥ → ਏਨਾ ਤਿੰਨਾਂ ਨਾਲ ਨਸ਼ਾ ਛੁੱਟਦਾ ਹੈ।

ਨਸ਼ਾ ਮੁਕਤੀ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਇਲਾਜ ਕਿਵੇਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?

ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਸੋਚਦੇ ਹਨ ਕਿ ਨਸ਼ਾ ਮੁਕਤੀ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਬੰਦ ਕਰਕੇ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਲਾਜ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ:

ਇਲਾਜ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਵੇਰਵਾ
ਮੈਡੀਕਲ ਡੀਟੌਕਸ ਸਰੀਰ ਤੋਂ ਨਸ਼ਾ ਬਾਹਰ ਕੱਢਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ
ਕੌਂਸਲਿੰਗ ਨਸ਼ੇ ਦੇ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਕਾਰਣ ਲੱਭੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ
ਥੈਰਪੀ ਆਦਤਾਂ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗੀ ਸੋਚ ਨੂੰ ਬਦਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ
ਮੋਟੀਵੇਸ਼ਨਲ ਸੈਸ਼ਨ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਠੀਕ ਕਰਨ ਲਈ ਹੌਸਲਾ
ਯੋਗਾ & ਧਿਆਨ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਇਮੋਸ਼ਨਲ ਕੰਟਰੋਲ
ਫੈਮਿਲੀ ਸੈਸ਼ਨ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਗਾਈਡ ਕਰਨਾ ਕਿ ਕੀ ਕਰਨਾ ਹੈ ਤੇ ਕੀ ਨਹੀਂ

ਇਸ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਮੱਝ ਦੀ ਹੱਡੀ ਵਰਗੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਨਸ਼ਾ ਛੱਡਣ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਕਿਉਂ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ?

1. ਹੌਸਲਾ ਅਤੇ ਜਜ਼ਬਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ

ਜਦੋਂ ਵਿਅਕਤੀ ਨਸ਼ਾ ਛੱਡਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਚਿੰਤਾ, ਚਿੜਚਿੜਾਹਟ, ਗੁੱਸਾ, ਡਰ — ਇਹ ਸਭ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।
ਜੇ ਪਰਿਵਾਰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ:

“ਅਸੀਂ ਤੇਰੇ ਨਾਲ ਹਾਂ, ਤੂੰ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈਂ।”

ਤਾਂ ਉਸ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਉਰਜਾ ਬਣਦੀ ਹੈ।

2. ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਅਹਿਸਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਅਕੇਲਾ ਨਹੀਂ

ਨਸ਼ਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਬਹੁਤ ਵਾਰ ਸੋਚਦੇ ਹਨ:

“ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਮੇਰੀ ਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ, ਇਸ ਲਈ ਮੈਂ ਪੀ ਲੈਂਦਾ ਹਾਂ।”

ਪਰ ਪਰਿਵਾਰ ਜਦੋਂ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਸਮਝਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਕਾਰਨ ਹੀ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

3. ਇਲਾਜ ਦੇ ਬਾਅਦ Relapse (ਵਾਪਸ ਨਸ਼ੇ ਵੱਲ ਜਾਣ) ਤੋਂ ਬਚਾਉਂਦਾ ਹੈ

ਅਸਲ ਲੜਾਈ ਰਿਹੈਬ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਕੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਜੇ ਘਰ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਤਣਾਓ-ਭਰਿਆ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ व्यक्ति ਫਿਰ ਨਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਫਸ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਪਰ ਜੇ ਮਾਹੌਲ ਸਹਿਯੋਗੀ ਹੋਵੇ → ਮੁੜ ਨਸ਼ੇ ਵੱਲ ਮੁੜਨ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਘਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਕੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ? (Step-by-Step)

ਕੀ ਕਰਨਾ ਹੈ ਕਿਉਂ?
ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰੋ ਤਾਕਿ ਉਹ ਖੁਦ ਨੂੰ ਸਮਝਿਆ ਹੋਇਆ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰੇ
ਦੋਸ਼ ਨਾ ਲਗਾਓ ਦੋਸ਼ → ਗੁੱਸਾ → ਡਿਪ੍ਰੈਸ਼ਨ → ਨਸ਼ਾ
ਉਸ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਬਿਜ਼ੀ ਰੱਖੋ ਖਾਲੀ ਸਮਾਂ ਨਸ਼ੇ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਹੈ
ਛੋਟੀਆਂ-ਛੋਟੀਆਂ ਜਿੱਤਾਂ ਦੀ ਤਾਰੀਫ਼ ਕਰੋ “ਹਾਂ, ਤੂੰ ਬਦਲ ਰਿਹਾ ਹੈ” ਇਹ ਸੁਣਨਾ ਬਹੁਤ ਤਾਕਤ ਦਿੰਦਾ ਹੈ
ਘਰ ਵਿੱਚ ਪੋਜ਼ਟਿਵ ਮਾਹੌਲ ਬਣਾਓ ਮਾਹੌਲ ਹਮੇਸ਼ਾ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ

ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਕਿਹੜੀਆਂ ਗਲਤੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?

❌ “ਤੂੰ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ” ਨਾ ਕਹੋ
❌ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਗਲਤੀਆਂ ਦੀ ਤਾਣ ਨਾ ਦਿਓ
❌ ਮਾਰ-ਪੀਟ ਜਾਂ ਚੀਕਣਾ-ਚਿਲਾਉਣਾ ਨਹੀਂ
❌ ਉਸ ਨੂੰ ਅਕੇਲਾ ਨਾ ਛੱਡੋ
❌ ਨਸ਼ਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦੋਸਤਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲਣ ਨਾ ਦਿਓ

ਇਹ ਤੁਸੀਂ ਨਹੀਂ, ਥੈਰਪੀ ਅਤੇ ਕੌਂਸਲਰ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਤੁਹਾਡਾ ਕੰਮ ਸਿਰਫ਼ ਸਹਿਯੋਗ ਹੈ।

ਪਰਿਵਾਰ ਲਈ ਕੁਝ ਪ੍ਰੇਰਕ ਵਾਕ

  • “ਬੰਦਾ ਬਦਲ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜੇ ਸਾਥ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਨਾਲ ਮਿਲੇ।”

  • “ਨਸ਼ਾ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ, ਗਲਤੀ ਨਹੀਂ।”

  • “ਹੌਸਲਾ ਦਵਾਈ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ।”

ਨਤੀਜਾ (Conclusion)

ਨਸ਼ਾ ਮੁਕਤੀ ਸਿਰਫ਼ ਕੇਂਦਰ ਜਾਂ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਮਿਹਨਤ ਨਹੀਂ, ਇਹ ਸਾਰੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਹੈ।
ਜਦੋਂ ਪਰਿਵਾਰ ਪਿਆਰ, ਸਬਰ, ਸਮਝ ਅਤੇ ਸਹਿਯੋਗ ਦਿੰਦਾ ਹੈ — ਤਾਂ ਉਹ ਵਿਅਕਤੀ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਮੁੜ ਜਿੱਤ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਪਰਿਵਾਰ ਸਹਿਯੋਗ ਨਹੀਂ, ਤਾਕਤ ਹੈ।
ਇਹ ਤਾਕਤ ਜੇ ਮਿਲ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਨਸ਼ਾ ਛੱਡਣਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ।